ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Οικονομική Κατάσταση

Α. Υποβάθμιση από τον Οίκο Αξιολόγησης Fitch

Η πολιτική και οικονομική κρίση επιδεινώνεται στην Τυνησία. Οι αβεβαιότητες και οι φόβοι για την κατάρρευση αυτής της χώρας ώθησαν τον οργανισμό Fitch να υποβαθμίσει την επενδυτική βαθμίδα της χώρας σε «CCC-» από «CCC+».

Η υποβάθμιση της Τυνησίας, η οποία μετατρέπεται σε ‘αποτυχημένο κράτος’, έρχεται μετά την αποτυχία των αρχών της Τυνησίας να κινητοποιήσουν επαρκή χρηματοδότηση για να ανταποκριθούν στις μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες της, ανέφερε ο παγκόσμιος οίκος αξιολόγησης σε δελτίο τύπου.

Η χώρα δεν μπόρεσε να προχωρήσει σε ενέργειες για να οριστικοποιηθεί το πρόγραμμα του ΔΝΤ, το οποίο θα ήταν απαραίτητο για την απελευθέρωση της σχετικής οικονομικής βοήθειας που θα στήριζε το σχέδιο χρηματοδότησης της Τυνησίας.

«Προβλέπουμε ότι οι ανάγκες κρατικής χρηματοδότησης θα είναι υψηλές γύρω στο 16% του ΑΕΠ το 2023 (περίπου 7,7 δισεκατομμύρια δολάρια) και στο 14% του ΑΕΠ το 2024 (7,4 δισεκατομμύρια δολάρια), πολύ πάνω από τον μέσο όρο 2015-2019 που ήταν 9%, και μια από τις υψηλότερες από τις χώρες με βαθμολογία 'C'/'D'», είπαν οι ειδικοί της Fitch.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα των υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των μεγάλων ληξιπρόθεσμων χρεών, τόσο σε εσωτερικό επίπεδο – καθώς η κυβέρνηση βασίζεται ολοένα και περισσότερο στη βραχυπρόθεσμη εγχώρια χρηματοδότηση για να αντισταθμίσει τη σπάνια εξωτερική χρηματοδότηση – όσο και σε εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των αποπληρωμών ευρωομολόγων (500 εκατομμύρια Є το 2023 και 850 εκατομμύρια Є 2024), εξήγησε η Fitch, λέγοντας ότι το σχέδιο χρηματοδότησης της κυβέρνησης παραμένει πολύ επικίνδυνο.

Η ανάγκη χρηματοδότησης της Τυνησίας κυμαίνεται σε περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια (10% του ΑΕΠ). «Πιστεύουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης εξαρτάται από ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ και πιθανότατα δεν θα ενεργοποιηθεί πλήρως φέτος, ακόμη κι αν επιτευχθεί συμφωνία με το ΔΝΤ το 2ο εξάμηνο του 2023», δήλωσε ο Fitch.

«Η χώρα θα ξεκλειδώσει περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια της προγραμματισμένης εξωτερικής χρηματοδότησης το 2023. Αυτό θα δημιουργούσε εγχώριες χρηματοδοτικές ανάγκες περίπου 13,5 δισεκατομμυρίων TND (8,5% του ΑΕΠ), περίπου 25% υψηλότερες από τον μέσο όρο της τελευταίας τριετίας και περισσότερες από 3 φορές του μέσου όρου 2015-2019», υπογράμμισαν οι αναλυτές του οίκου αξιολόγησης.

«Πιστεύουμε ότι αυτό θα επιβαρύνει περαιτέρω την ικανότητα απορρόφησης του δημόσιου χρέους μέσω της εγχώριας αγοράς, που καλύπτεται κυρίως από το τραπεζικό σύστημα, και θα απαιτήσει συνεχείς ενέσεις ρευστότητας από την κεντρική τράπεζα», δήλωσε ο Fitch.

Ελλείψει συμφωνίας με το ΔΝΤ, «πιστεύουμε ότι περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικής χρηματοδότησης θα μπορούσαν να επιτευχθούν το 2023 – κυρίως από την Αλγερία, την AfreximBank, δάνεια έργων από πολυμερείς εταίρους και αυξημένες επιχορηγήσεις από διμερείς εταίρους – εντείνοντας τις προκλήσεις χρηματοδότησης. Οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης για το 2024 δεν είναι σαφείς», πρόσθεσε ο οργανισμός.

Οι μεταρρυθμίσεις και οι διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ έχουν σταματήσει, δήλωσε ο Fitch. Το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ δεν ενέκρινε το ποσό 1,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων διάρκειας 48 μηνών, που είχε προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο του 2022, καθώς δεν τηρήθηκαν οι προηγούμενες ενέργειες. Ο Πρόεδρος της Τυνησίας εξέφρασε την αντίθεσή του σε μια συμφωνημένη μεταρρύθμιση των επιδοτήσεων καυσίμων.

Επιπλέον, τα συναλλαγματικά αποθέματα στην Τυνησία κινδυνεύουν, καθώς οι εξωτερικές πηγές χρηματοδότησης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον εξωτερικό δανεισμό της κυβέρνησης, ενώ η καθυστερημένη πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις συνεχίζει να αποτρέπει τη μείωση των τρωτών σημείων του προϋπολογισμού σε κραδασμούς.

Ο Fitch αναμένει ότι η ανάπτυξη του ΑΕΠ της Τυνησίας θα επιβραδυνθεί στο 1,4% το 2023 από 2,4% το 2022 λόγω του υψηλού πληθωρισμού (11%), του αυστηρότερου μείγματος πολιτικής ως απάντηση στις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες, της αδύναμης ανάπτυξης στην Ευρώπη (κύριος εμπορικός εταίρος της Τυνησίας). Υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας σχετικά με την κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων και την οικονομία, και δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν τον αγροτικό τομέα.

B. Επισκέψεις Ευρωπαίων ηγετών και αξιωματούχων

Την ίδια ακριβώς χρονική συγκυρία με την υποβάθμιση έλαβε χώρα Κυριακή 11 Ιουνίου επίσκεψη των Meloni, Von der Leyen και Rutte τους οποίους υποδέχθηκε ο Kais Saied ενώ Παρασκευή 16 Ιουνίου αναμένεται ο Επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης Oliver Varhelyi. Στην επίσκεψη τους οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσέφεραν επιπλέον χείρα οικονομικής βοήθειας στον Kais Saied μέσω ενός EU comprehensive partnership package βασισμένο σε πέντε τομείς:

• Χρηματοοικονομική βοήθεια
• Σύσφιξη εμπορικών και οικονομικών σχέσεων
• Πράσινη μετάβαση
• Μετανάστευση
• Ανθρώπινο δυναμικό

Το κλειδί είναι ο πρώτος πυλώνας (χρηματοοικονομική βοήθεια) καθώς πρόκειται για παροχή 900 εκ. Ευρώ μετά το πρόγραμμα του ΔΝΤ ύψους 1.9 δις Δολαρίων μαζί με 150 εκ. Ευρώ άμεσης εκταμίευσης με την υπογραφή του προγράμματος. Ελληνικού ενδιαφέροντος είναι η επέκταση του υποθαλάσσιου καλωδίου Medusa με το οποίο συνδέεται η χώρα μας, η υπογραφή της αεροπορικής συμφωνίας Open Skies,  η διοργάνωση επενδυτικού φόρουμ και η πράσινη μετάβαση η οποία θα προσελκύσει έργα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Γ. Η ατλαντική πλευρά

Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken δήλωσε τη Δευτέρα ότι θα ήθελε να δει την Τυνησία να παρουσιάζει ένα αναθεωρημένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), προσθέτοντας ότι είναι σαφές ότι η Τυνησία χρειάζεται πρόσθετη βοήθεια.

«Θα καλωσορίσουμε πολύ την κυβέρνηση της Τυνησίας να παρουσιάσει ένα αναθεωρημένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων στο ΔΝΤ και να μπορέσει το ΔΝΤ να ενεργήσει σύμφωνα με το σχέδιο που παρουσιάστηκε, αλλά αυτές είναι κυρίαρχες αποφάσεις», δήλωσε ο Blinken σε συνέντευξη τύπου με τον Ιταλό Yπουργό Εξωτερικών Antonio Tajani. στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

«Είναι σαφές ότι η Τυνησία χρειάζεται πρόσθετη βοήθεια εάν πρόκειται να αποφύγει την πτώση από τον παροιμιώδη οικονομικό γκρεμό».

Δ. Η τακτική της τυνησιακής πλευράς

Ο Kais Saied συνεχίζει την παρελκυστική τακτική καθώς όποτε πρόκειται να γίνουν πιο συγκεκριμένα τα μέτρα και δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένος να αλλάξει το σύστημα των επιδοτήσεων σε τρόφιμα και καύσιμα φοβούμενος γενική εξέγερση την στιγμή που ο πληθωρισμός είναι στο 10% και η ανεργία ξεπέρασε το 16% με αυξητική τάση από πέρσι. Ενώ πρόσφατα προσκάλεσε καθηγητές οικονομικών προκειμένου να εντοπίσουν μια εναλλακτική λύση για το οικονομικό αδιέξοδο της χώρας με την ηχηρή απουσία των στελεχών του Υπουργείου Οικονομικών. Η συγκεκριμένη επιτροπή κατέληξε στην φορολόγηση των πλουσίων, ένα μέτρο που φαίνεται να ηχεί καλά στους ψηφοφόρους του Kais Saied η πλειοψηφία των οποίων προέρχεται από τις τάξεις των χαμηλών εισοδημάτων αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει μακρόπνοη οικονομική μεταρρύθμιση.

Η οικονομική πολιτική του Saied είναι εντελώς βραχυπρόθεσμη βασιζόμενη αποκλειστικά σε διμερή δανεισμό από χώρες όπως Γαλλία, Ιταλία και Αλγερία οι οποίες επουδενί δεν επιθυμούν κατάρρευση της Τυνησίας. Πρόσφατα η Τυνησία δανείστηκε από την Afrexim Bank 500 εκ. Δολάρια με επιτόκιο 10.38% διάρκειας 5 ετών με 2 έτη περίοδο χάριτος. Το ποσό είναι μικρότερο από εκείνο του ΔΝΤ και το επιτόκιο σαφώς υψηλότερο.

Πλέον αναμένουμε το αποτέλεσμα των διεργασιών μέχρι το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και πιο συγκεκριμένα το αν θα βρεθεί χρυσή τομή ανάμεσα σε ΔΝΤ και Saied στο ζήτημα των επιδοτήσεων και το αν η Τυνησία θα είναι μέρος της ατζέντας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τέλος του μήνα.